Kardiyolog Uz. Dr. Cem HEPER
Bursa Özel Jimer Hastanesi
Kardiyoloji Departmanı, Bursa
İletişim: cemheper60@gmail.com
Mobil: +90532 346 85 54
Nefrolog Prof. Dr. Alparslan Ersoy
Bursa Uludağ Ü. Tıp Fakültesi
Nefroloji Anabilim Dalı, Bursa
İletişim:alpersoy@uludag.edu.tr
Endokrinolog Prof Dr. Dr Canan Ersoy
Bursa Uludağ Ü. Tıp Fakültesi
Endokrinoloji Anabilimdalı
İletişim:ecanan@uludag.edu.tr
Normal Kan Basıncı ve Fizyolojisi
Kan basıncının ayarlanması, dolaşım sisteminin en önemli fonksiyonudur. Bu nedenle kardiyolojik muayenenin de en temel unsurlarından biri kan basıncının belirlenmesi ve değerlendirilmesidir.
Kan basıncının oluşumu, kalbin pompaladığı kan miktarı ile bu pompalanan kanın dolaştığı damarların çapları ve elastikiyetlerinin oluşturduğu periferik dirence bağlıdır. Bu durum aşağıdaki şekilde formülleştirilebilmektedir:
Kan Basıncı = Kalp debisi x Vasküler direnç
Kalp debisini, atım hacmi (bir kasılma ile pompalanabilen kan hacmi) ve kalp hızı belirler. Kalbin atım hacmi doğrudan kan hacmi ile ilgili olduğu için, böbrekler, mineralokortikoidler ve tuz tüketimi veya tuz atılımındaki değişikliklere bağlı iken, kalp hızı ve damar direncinin düzenlenmesi de nörohormonal sistem ve endotel fonksiyonları ile bağlantılıdır.
Kan basıncını etkileyen faktörler 4 ana grupta toplanırlar:
1-Kalbin atım hacmini ve dolaşımdaki kan miktarını etkileyenler
2-Damar çapı, damar duvarının elastikiyeti ve reaktivitesi
3-Humoral etkenler (mediyatörler)
4-Sinirsel uyarımlar
Bu gruplarda yer alan her etken, diğer etkenlere bağlı ve kusursuz bir uyum içinde, gereğinde azalma ve artmalar ile, gereğinde yavaşlama ve hızlanmalar ile, bazen anında, bazen dakikalara, bazen ise, haftalara varan süreler içinde, ihtiyaçlara uygun, kusursuz ve geri bildirimlerle dolu bir düzen içinde, son derece kontrollü olarak çalışır. Bu mekanizmalar arasındaki uyumsuzluk oluşur ve zaman içinde kompanze edilemez hale gelirse, kan basıncının kontrolü bozulur ve hipertansiyon tablosu gelişir.
Gözlemsel çalışmalardan elde edilen verilere göre, sistolik kan basıncı 115mmHg ve diyastolik kan basıncı 75 mmHg’dan fazla olursa, sistolik kan basıncının her 20mmHg artışı, diyastolik kan basıncının da her 10 mmHg’lık artışı ile birlikte, iskemik kalp hastalığına veya inmeye bağlı mortalite 2 kat artmaktadır. Bu nedenle hipertansiyon kılavuzlarında kabul edilmiş ideal kan basıncı; sistolik kan basıncı için 120 mmHg’nın altındaki değerler (≤120mmHg), diyastolik kan basıncı için de 80mmHg’dan düşük değerler (≤80 mmHg)’dir. (1-14)
| MUAYENE ANINDAKİ İDEAL (OPTİMUM) KAN BASINCI : ≤ 120mmHg / ≤ 80mmHg |
Kaynak: Heper C, Ersoy A, Ersoy C. Hipertansiyon.In Heper C, Tiryakioğlu Kenar S (Eds).Kardiyoloji cilt1.2021. Bursa Tabip Odası STE Kitabı. Bursa tabip Odası Yayınları. www.bto.org.tr/yayinlarimiz